In de buurt van Schindler's List

Donderdag 16 juni 2016

Op ontdekking met de tram

De eerste ontdekking vandaag was de kennismaking met de tram en in het bijzonder, hoe koop je een biljet. Niet bij de chauffeur, want daar staat geen ingang. Wel bv. aan de automaat in de tram zelf. Gelukkig was er een  begrijpende jonge Pool die ons instructies gaf. Zo kwamen er vier tickets te voorschijn. Toen wees een andere jonge Pool ons erop dat we onze tickets ook moesten valideren. Zo reden we dus na een tijdje toch reglementair, vlak voor het moment dat we moesten uitstappen. Vanaf dan was het zich verplaatsen met de leren tram.

In de joodse wijk

Vandaag waren we onze eigen gids. Dat was wat zoeken maar samen bereikten we de vooropgestelde plaatsen. In een tempel-synagoog gingen we binnen. Voor Madeleine, Guido, Anita voor het eerst dat ze in een synagoge kwamen. Deze synagoge was rijkelijk aangekleed. Hij dateert in zijn huidige grootte uit 1924. Tijdens de tweede wereldoorlog is hij gebruikt als paardenstal. Nu bewonderen wij de ‘Bima’ (voorzijde met het tabernakel voor de Bijbelrollen), de brandglasramen met menora’s, de gouden balustrade van de verdieping. Daarna komen we langs het grote Szeroka-plein, met vele joodse handelszaken, op weg naar de Isaak Synagoge, waar we beelden zien van het leven in de joodse buurt rond 1937. Er zijn beelden bij van een conferentie door een geneesheer over ‘gezonder en sterker leven als joodse gemeenschap’. Het is voor hen heel anders gelopen, maar dat besefte toen niemand.

In de sfeer van Schindler

Op de oude joodse begraafplaats worden we geconfronteerd met een andere pijnlijke geschiedenis: deze oude begraafplaats is later als vuilnisbelt gebruikt en nu worden de graven weer uitgegraven. We zien er vele joodse graven met kleine steentjes: ook deze doden worden niet vergeten. Daarna wandelen we richting Nowy-plein, tot in het decor van Schindler’s List, maar we herkennen het niet. Zijn fabriek ligt trouwens aan de overzijde van de stroom en is nu een cultureel centrum.

Langs de Wisla

In de vooravond genieten Guido en Rik langs de Wisla van een aangename zon. Guido ontdekt er de zitbanken en tafels met ingelegde schaakborden. Rik houdt zich bezig met het fotograferen van de dieren: honden, eenden, zwanen. Daarna gaan we nog eens desserten eten op de bovenste verdieping met de orangerie. We kunnen op het terras zitten. Het is een laatste avondmaal hier. Maar morgen is er nog een halve dag!

 

Rik met keppeltje in de synagoge

Binnenzijde tempel-synagoge

Menora's in de glasramen

Bij de ingang van de oude begaafplaats

De joodse doden worden herdacht: steentjes op de grafstenen



Op de terugweg

Familiefoto

Honden bij de Wisla

Baasjes schaken

Guido bij Sheraton aan de Wisla

Moet er nog zout zijn?

Woensdag 15 juni 2016

In de zoutmijn

De Wieliczka-zoutmijn is een van de oudste zoutmijnen ter wereld. Het winnen van zout op deze plek werd voor het eerst vermeld in 1044. In 1992 is de productie van zout er stopgezet, na een grote overstroming. De gangen van de mijn zijn in totaal 300 kilometer lang en bereiken een diepte van 327 meter. Wij dalen eerst af tot 65 meter. Gelukkig mogen Anita en Guido de personeelslift nemen. Hier mag je likken van de vloer en van de muren: het is allemaal zout, ook al lijkt de vloer van marmer. We bewonderen de zoutsculpturen: figuren als Copernicus, kabouters, mijnwerkers met toortsen om gas te detecteren, enz. Er zijn mooie ruimten, zowel om te bidden, als om te feesten en voor concerten. De paarden die vroeger in de mijngangen werkten (en woonden), zijn er ook afgebeeld, en Madeleine hoort het graag: wie niet goed voor de paarden zorgde, kreeg zijn ontslag. Een streepje Chopinmuziek bij het meer is het einde van de rondleiding.

Terug naar boven

Omdat de lucht in de mijn vrij is van vervuiling en rijk is aan micronutriënten, heeft men een kuuroord gebouwd op 135 meter diepte. Wij vinden het wandelen op zich al een goede kuur, zeker op de terugweg. De gids leidt ons doorheen lange gangen, tegen een flinke snelheid, maar iedereen kan volgen. De gezonde lucht werkt al? Eindelijk komen we bij de liften, die iedereen nog sneller naar boven brengen.

Marktbezoek

Vandaag hebben we tijd om vroeg te dineren. We gaan opnieuw de Italiaanse toer op. Dan is het effen rusten en dan naar de Grote Markt. Met haar 200 m² is de grote markt van Krakau het grootste middeleeuwse plein van Europa. Een lakenhal is er in het midden geplant. Wij wandelen er doorheen en gaan dan effen schuilen in de gotische Mariakerk. Je mag er geen foto’s nemen, enkel bidden, en daar houden wij ons aan (of hebben de anderen alleen maar gekeken?). Omwille van de avondregen gaan we hotelwaarts, naar de ‘schoonste plek van Krakov’, de orangerie van ons hotel, waar we soepen en dessertjes eten, met zicht op de skyline van torens.

 

De schacht van de zoutmijn

Wachten in de zon

Geen marmer, maar zout

Paard aan het werk in de draaimolen om materialen naar boven te hijsen

Guido bij het zoutbeeld van Kazimierza, historische koning

De ondergrondse kerk

Het Laatste Avondmaal in zout

Rik tussen de zoutmannen

Lakenhal op de grote markt

 

Een dag om te gedenken en te overdenken

Dinsdag 14 juni 2016

In Auschwitz

We gaan op bezoek in het concentratiekamp van Auschwitz. Je weet wat je te wachten staat, maar dat het gehele systeem zo uitgebreid en ‘duivels’ georganiseerd is, dringt hier tot mij door. In de autobus zien we reeds een film en een interview met de Russische cameraman die de beelden maakte van het kamp bij de bevrijding in januari 1945. Hij vertelt over de levende doden en de resten van lijken die zij er aantroffen. Zij die het overleefden, hebben nooit meer normaal kunnen leven. In Auschwitz zelf horen we het hele verhaal van wat er met de duizenden gedeporteerden gebeurde. Er werd hen alles ontnomen, niet alleen hun bezittingen en hun haren, maar heel hun mens zijn. Zij werden niet meer als mensen gezien maar als onder-mensen, niet meer waard om te leven. Wie heeft daar zijn ziel en zijn hart open kunnen houden? Van sommigen weten we het: Pater Kolbe, Etty Hillesum, Oskar Schindler, …

In Birkenau

Vele malen groter dan Auschwitz is Birkenau. Daar werden elke dag enkele duizenden mensen vergast en verbrand. Soms al onmiddellijk bij hun aankomst, toen zij mochten gaan douchen. Maar uit de douchekranen kwam geen water. Met tweeduizend tegelijk kregen zij gas over zich. Hun doodsstrijd duurde dan een half uur. De lijken werden gevonden met bloed en uitwerpselen besmeurd en met van pijn vertrokken gezichten. Geselecteerde joden van het Sondercommando kregen de opdracht om de lijken naar de oven te brengen en de zaal grondig te zuiveren en weer te parfumeren. Na zeven maanden was het hun beurt om te sterven. In Birkenau zijn veel gebouwen vernield, door het Duitse leger, om alles te camoufleren. Elke restant nu is echter een memoriaal dat onuitwisbaar is.

Reflectie

Aan tafel bij een drankje (en uiensoep) en later in de Orangerie (met verzorgde schotels) blijven we zitten met vele vragen. Hoe is zoiets mogelijk geweest? Zouden de mensen van Isis hier kunnen zien dat zij dezelfde weg opgaan? Wat zou ik hebben gedaan moest ik bewaker zijn geweest in zo’n kamp? Zou ik ook gezwegen hebben om te overleven? Wat hebben de overlevenden niet moeten doen, misschien tegen hun geweten in, om te overleven? Hoe is het om al je gevoelens en meeleven uit te schakelen en mensen niet meer als mensen te behandelen?

Pachelbel

Bij de uiensoep, de tiramisu en de warme appeltaart wilde iemand de canon van Pachelbel horen, La vita e bella, en enkele andere mooie melodieën. Ook dat zijn menselijke creaties. Zo voelden we ook even de andere zijde van de mensheid. Zo was deze zware dag nog wat verteerbaar.

 

Madeleine en Anita hebben er zin in, Guido zoekt zijn plek.

Oorspronkelijk was Auschwitz een fabriek voor synthetisch rubber

Cijfers te groot om te beseffen

Gebedsmantels van gedeporteerde joden

Barak waar ook pater Kolbe gevangen zat

 

Gedenkmuur van executies. Hier is Zijn Naam niet geheiligd. Hier stond ook Hij telkens tussen de slachtoffers.

In Birkenau: elke paal verwijst naar één barak.

Wie hier toekwam, stapte uit op de plaats van zijn/haar dood.

De barak van de ter dood veroordeelden: met zes per alkoof en met ratten voor wie op de vloer sliep.

Even bekomen in de zon

Op de weg naar de ingang van Birkenau, met sandalen die het niet hebben overleefd

 

Een eerste verkenning van Krakov

Maandag 13 juni 2016

In de buurt van het koningsslot

Een nieuwe ervaring: op familie-uitstap met broer Guido, zus Madeleine en haar vriendin Anita. We gaan naar Krakov. Alles loopt goed: vlot vertrek in Zaventem, al is het even wandelen naar boven tot aan de vertrekhal. Alleen soldaten die rondlopen en een tent bij de ingang doen denken aan de aanslagen van 22 maart. In Krakov beginnen we met een stadsverkenning. We logeren in hotel Kossak en dat is in de buurt van Wawel, het gebied van het koningsslot en de kathedraal. Het verstevigde slot was tussen 1038 en 1596 de residentie van de regenten van Polen. Het is een klim naar boven, die de moeite loont. Een prachtig plein, een mooie museumwinkel, waar Anita een glazen poesje koopt met een rossige buik. Madeleine laat er zich fotograferen bij het beeld van de vrouw met de hermelijn (een beeld gemaakt naar een schilderij van Da Vinci).

Drinken, eten, voetballen

De kathedraal is dicht. We wandelen langsheen de Maria Magdalenakerk (pas gepromoveerd tot apostel), de Franciscuskerk, het park en komen terug in de buurt van ons hotel. Anita telt 8000 stappen op haar stappenteller. Dan gaan we nog naar boven, op het zevende verdiep, de Orangeria, voor een drankje en uitzicht op Krakov. De torens die we overal zien hebben voor ons al wat betekenis. Madeleine heeft goede ervaringen met het Sheraton-restaurant. Het is meer eetcafé dan restaurant echter en de prijzen zijn flink geïndexeerd. Guido proeft er van de plaatselijke eiersoep en Rik riskeert om lamsvlees en kikkererwten te bestellen. Ook dat blijkt een soep! Maar de gerechten zijn overvloedig. Er is er maar één die zijn bord leeg krijgt en dan ook nog warme appeltaart met ijs als ‘dessert’ bestelt. Het dessert voor Guido is de match België-Italië. Resultaat: 0-2.  

Guido, Madeleine, Anita

Bloemenpracht bij de kathedraal

Madeleine is vertederd door de vrouw met een hermelijntje

Een poort van de barmhartigheid (oppassen voor de aflaten)



Zicht op Wisla, koningsslot en kathedraal